മേൽപറഞ്ഞ വർത്തമാനത്തിൽനിന്ന്, ഫുൽമാനി നല്ലൊരു മതവിശ്വാസിയും ഉദാരമനസ്കയും ആണെന്നു ഞാൻ അനുമാനിച്ചു, അതിനാൽ വീണ്ടും അവളോട് ഇരിക്കാൻ പറഞ്ഞ ഞാൻ, അവളുടെ കൂടുതൽ വിശേഷങ്ങൾ അറിയണമെന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടു. അപ്പോൾ അവൾ പറഞ്ഞു,
“മാഡം! എന്നെക്കുറിച്ചു കൂടുതൽ എന്തു വിവരങ്ങളാണ് അറിയേണ്ടത്? എല്ലാം നിങ്ങളോടു പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.”

ഞാൻ പറഞ്ഞു,
“നീ കരുണയുമായി സംസാരിച്ചിരുന്ന ഈ സുന്ദരി ആരാണ്? എന്നോടു പറയൂ; അവൾക്കു വളരെ പ്രിയപ്പെട്ട റോസാച്ചെടി നീ സൂക്ഷിക്കുന്നതിനാൽ, നീയുമായി വളരെ അടുത്ത ബന്ധമുള്ള ഒരാളാണ് അവളെന്നു ഞാൻ കരുതുന്നു.”

ഫുൽമാനി മറുപടി പറഞ്ഞു,
“ആ സ്ത്രീ കൃത്യമായി പറഞ്ഞു. സുന്ദരി എന്റെ മൂത്ത മകളാണ്; അവൾക്ക് ഏകദേശം പതിനഞ്ച് വയസ്സുണ്ട്. രണ്ട് വർഷം മുമ്പ്, അവളുടെ അച്ഛൻ ആറ് മാസകാലം സുഖമില്ലാതിരുന്നത്, ഞങ്ങൾക്ക് വലിയ കഷ്ടപ്പാടുണ്ടാക്കി. ഈ മാസങ്ങളിലൊന്നും, അരിയും പച്ചക്കറിയുമൊഴികെ വേറെ നല്ല ഭക്ഷണമൊന്നും  ഞങ്ങൾക്കു ലഭിച്ചില്ല എന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പായും പറയാൻ പറ്റും; എന്നിട്ടും എനിക്ക് ഒരു കടവും വന്നിട്ടില്ല, കാരണം കടത്തിനെ ഒരു പാമ്പിനെപ്പോലെ ഞാൻ ഭയപ്പെടുന്നു. തീർച്ചയായും ഞങ്ങൾക്കു ഭക്ഷണത്തിനു വലിയ ബുദ്ധിമുട്ട് ഉണ്ടായിരുന്നു.

പക്ഷേ ഒരു ദിവസം ഏലീയാ പ്രവാചകന്റെ ചരിത്രം വായിച്ചപ്പോൾ, ക്ഷാമകാലത്ത്, താൻ സംരക്ഷിക്കുന്ന ആളുകളുടെ പട്ടിണിയെ ദൈവം ഇല്ലാതാക്കുന്നു, അവരുടെ ജീവൻ രക്ഷിക്കാൻ, ആകാശത്തിൽ നിന്നും ഭക്ഷണമെത്തിക്കാൻ പക്ഷികളെ നല്കുന്നു എന്ന് ഞാൻ കണ്ടു. (1 Kings xvii. 1—7.) ഈ വായന, ഞങ്ങളുടെ ദുരിതകാലത്തു വലിയ ആശ്വാസം നൽകി.”

അപ്പോൾ ഞാൻ ചോദിച്ചു,
“ഫുൽമാനി, ദിവസവും നിങ്ങൾക്ക് എങ്ങനെ ഭക്ഷണം ലഭിച്ചു?”

ഫുൽമാനി പറഞ്ഞു,
“ഇംഗ്ലീഷ് സ്കൂളിലെ പ്രധാന അധ്യാപകനായ മഹേന്ദ്ര *ബാബുവിന്റെ കുടുംബത്തിന് ഒരു പാചകക്കാരനെ ആവശ്യമുണ്ടായിരുന്നു. കടത്തിൽ വീഴുന്നതിനേക്കാൾ നല്ലത് അപരിചിതനെ സേവിക്കുന്നതാണ് എന്നു ഞാൻ കരുതി. അതിനാൽ ഞാൻ അവിടെ പോകുകയും ആ ജോലി ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു. എല്ലാ ദിവസവും രാവിലെ പോകണമായിരുന്നു, എന്നിരുന്നാലും വൈകുന്നേരം വീട്ടിലേക്കു പോകുവാൻ അനുമതി കിട്ടി. അപ്പോൾ സുന്ദരി സ്കൂളിലായിരുന്നു, പക്ഷേ ആ ദുരിതകാലത്ത് അവളെ വീട്ടിലേക്ക് കൊണ്ടുവരേണ്ടത് അത്യാവശ്യമായിരുന്നു, കാരണം ഞാൻ ജോലിക്കു പോകുമ്പോൾ അവളുടെ അച്ഛനെ പരിചരിക്കാൻ അവളെ ആവശ്യമായിരുന്നു. ബാബുവിൽ നിന്ന് എനിക്കു പ്രതിമാസം മൂന്ന് രൂപയും പശുവിന്റെ പാൽ വിറ്റ്, പശുവിന്റെ ഭക്ഷണത്തിന്റെ ചെലവ് കഴിച്ചശേഷം, പ്രതിമാസം രണ്ട് രൂപയും ഞങ്ങൾക്കു ലഭിച്ചു.

ഇങ്ങനെ ആറുമാസം താണതരം അരി കഴിച്ചും താണതരം വസ്ത്രങ്ങൾ ധരിച്ചും ഞങ്ങൾ ജീവിച്ചു. സുന്ദരിയുടെ അച്ഛൻ രോഗബാധിതനാകുന്നതിനു മുമ്പ്, ഞങ്ങൾ പതിനാറ് രൂപ മിച്ചം വെച്ചിരുന്നു; അഞ്ച് രൂപയ്ക്ക് ഒരു പശുക്കൂട് പണിതു, പതിനൊന്ന് രൂപയ്ക്ക് ഒരു പശുവിനെയും കിടാവിനെയും വാങ്ങി. ഈ ദുരിതം വരുമെന്നു നേരത്തെ അറിഞ്ഞിരുന്നെങ്കിൽ, ഈ പണം ചെലവഴിക്കില്ലായിരുന്നുവെന്നു ഞാൻ കരുതുന്നു; എന്നിരുന്നാലും, അത് അങ്ങനെയായതു നല്ലതായി, കാരണം, അന്നുമുതൽ ഞാൻ പാൽ വിറ്റുകൊണ്ട്, സമ്പാദ്യം ഉണ്ടാക്കിയിരുന്നു.”

ഫുൽമാനി തുടർന്നു പറഞ്ഞു,
“ആറു മാസത്തിനുശേഷം, ദൈവത്തിന്റെ കൃപയാൽ, സുന്ദരിയുടെ അച്ഛൻ അൽപ്പം സുഖം പ്രാപിച്ചപ്പോൾ, അദ്ദേഹം വീണ്ടും തന്റെ ജോലിക്കു പോയി; പക്ഷേ ആ സമയം കോബിരാജിന് (ഗ്രാമഡോക്ടർ) പണം നൽകേണ്ടതായിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു, ആറ് മാസത്തേക്ക് അദ്ദേഹം ഞങ്ങളെ സന്ദർശിച്ചിരുന്നു, അതിന് ഇരുപത്തിനാല് രൂപയിൽ കുറവാണ് അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചതെന്ന്. ഇതു കേട്ടപ്പോൾ, ഞങ്ങൾക്കു വലിയ
മനഃസ്താപമുണ്ടായി, കാരണം അദ്ദേഹത്തിന് അഞ്ച് രൂപ നൽകാൻ അന്ന് ഞങ്ങൾക്കു മാർഗമില്ലായിരുന്നു; എന്നാൽ ദൈവം തന്റെ ദാസന്മാരെ അങ്ങേയറ്റത്തെ ദുരിതത്തോടെ കാണുമ്പോൾ, അവൻ അവരെ അതിൽ നിന്നും മോചിതരാക്കും. ഈ സത്യം ഞങ്ങൾ പിന്നീട് അനുഭവിക്കുകയുണ്ടായി.

ഈ സമയത്ത്, ഞങ്ങളുടെ മിഷനറിയുടെ സഹോദരി അവരുടെ സഹോദരന്റെ വീട്ടിൽ കുറച്ചു ദിവസം താമസിക്കാൻ വന്നിരുന്നു; അവർ വളരെ ഈശ്വരവിശ്വാസിയാണ്; അവരുടെ ഭർത്താവ് കൊൽക്കത്തയിൽ ഒരു ഡോക്ടറാണ്. എന്റെ മകളെ സ്കൂളിൽ വെച്ചു കണ്ടപ്പോൾ ആ സ്ത്രീക്ക് അവളോടു വലിയ ഇഷ്ടം തോന്നി, ഞങ്ങളുടെ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ കേട്ട്, അവർ എന്നെ വിളിച്ചുവരുത്തി പറഞ്ഞു,

‘ഫുൽമാനി, സുന്ദരിയെ എന്നോടൊപ്പം കൊൽക്കത്തയിലേക്കു കൊണ്ടുപോകാൻ അനുവദിക്കൂ, അവളെ ഞാൻ ഒരു പരിചാരികയുടെ ജോലികൾ പഠിപ്പിക്കാം. അവൾ ഈശ്വരവിശ്വാസിയായ ഒരു പെൺകുട്ടിയാണെന്നു ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു, അത്തരമൊരു വ്യക്തി എന്റെ കുട്ടികളോടൊപ്പം ഉണ്ടായിരിക്കാൻ ഞാൻ വളരെയധികം ആഗ്രഹിക്കുന്നു. സുന്ദരിക്ക് അവളുടെ ജോലിയെക്കുറിച്ച് ഒന്നും അറിയില്ലെങ്കിലും, അവൾക്കുള്ള ഭക്ഷണവും വസ്ത്രവും പ്രതിമാസം രണ്ട് രൂപയും വേതനമായി ഞാൻ നൽകാം.

അവൾ ജോലിയിൽ നൈപുണ്യം നേടിക്കഴിയുമ്പോൾ, ഞാൻ വേതനം കൂട്ടും. ഈ നിബന്ധന സമ്മതമാണെങ്കിൽ, ഇപ്പോൾ നിങ്ങൾക്ക് ഒരു വർഷത്തെ ശമ്പളം മുൻകൂറായി നൽകും, അതായത് ഇരുപത്തിനാല് രൂപ. ഈ തുക കൊണ്ട്, നിങ്ങൾക്കു ഡോക്ടറുടെ പ്രതിഫലം കൊടുക്കാം. നിങ്ങളുടെ എല്ലാ പ്രശ്‌നങ്ങളും അവസാനിക്കും.’ മാഡം”

(ഫുൽമാനി തുടർന്നു പറഞ്ഞു,)

“ഞാൻ വീട്ടിലെത്തിയപ്പോൾ, ഈ കാര്യങ്ങളെല്ലാം സുന്ദരിയുടെ പിതാവിനോടു പറഞ്ഞു, പക്ഷേ മകളെ പിരിയാൻ അദ്ദേഹം താൽപര്യമില്ലായ്മ കാണിച്ചതിനാൽ, അഞ്ചോ ആറോ ദിവസത്തേക്ക് ഒരു തീരുമാനത്തിൽ എത്താനും ഡോക്ടറുടെ ഭാര്യയുടെ അടുത്തേക്കു പോകാനും എനിക്കു പറ്റിയില്ല. ഞങ്ങളുടെ അയൽക്കാർ മുഴുവനും പറഞ്ഞു, ‘ഒരു കാരണവശാലും അങ്ങനെ ചെയ്യരുത്.’ ചിലർ പറഞ്ഞു, ‘ഛീ! ചീ! അത് അവളുടെ കുടുംബത്തിന് അപമാനം വരുത്തും.’ ചിലർ പറഞ്ഞു, ‘അരുത്, ആ പെൺകുട്ടി നശിക്കും!’ മറ്റു ചിലർ പറഞ്ഞു, ‘നിങ്ങൾക്കു പണത്തോട് അമിതമായ ആർത്തിയാണ്; അത്യാഗ്രഹം കാരണം നിങ്ങളുടെ മകളെ അപരിചിതമായ സ്ഥലത്തു വീട്ടുജോലിക്ക് അയയ്ക്കാൻ നിങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നു: പണം കടം വാങ്ങുക, നിങ്ങളുടെ മകളെ അയയ്ക്കരുത്.’

അയൽക്കാർ ഇങ്ങനെ സംസാരിക്കുന്നതു കേട്ടപ്പോൾ, “
(ഫുൽമാനി തുടർന്നു,)
“ഒരുപ്രാവശ്യം കടം വാങ്ങുന്നത് വലിയ ദോഷമല്ലെന്നും, ശ്രദ്ധിച്ചാൽ കടം പെട്ടെന്ന് വീട്ടാൻ എനിക്കു കഴിയുമെന്നും ഞാൻ ചിന്തിക്കാൻ തുടങ്ങി.

പക്ഷേ, സുന്ദരി പറഞ്ഞു,
‘ഇല്ല അമ്മേ! പണം തിരിച്ചടയ്ക്കാനുള്ള മാർഗം നിങ്ങൾക്ക് എവിടെ നിന്നു ലഭിക്കും? ഡോക്ടർ പറയുന്നത്, അച്ഛന് ഇപ്പോൾ പോഷകാഹാരമുള്ള ഭക്ഷണം ലഭിച്ചില്ലെങ്കിൽ അദ്ദേഹത്തിന് ഒരിക്കലും ആരോഗ്യം വീണ്ടെടുക്കാൻ കഴിയില്ല എന്നാണ്; മാത്രമല്ല, അമ്മേ, കഠിനാധ്വാനത്തിലൂടെ നിങ്ങളും നന്നേ ക്ഷീണിച്ചിരിക്കുന്നു. നിങ്ങൾക്ക് ഇപ്പോൾ നല്ല ഭക്ഷണവും വസ്ത്രവും ലഭിക്കണം, എന്നെ കൽക്കട്ടയിലേക്ക് പോകാൻ അനുവദിക്കൂ, ആളുകൾ പറയുന്നത് കാര്യമാക്കേണ്ട, കാരണം ഞാൻ ദൈവത്തെ ഭയപ്പെടുന്നു, എല്ലാ തിന്മകളിൽ നിന്നും അവൻ എന്നെ മോചിപ്പിക്കും.”

“നമ്മൾ എന്തെങ്കിലും തീരുമാനത്തിലെത്തുന്നതിനു മുമ്പ്,”
ഫുൽമാനി തുടർന്നു പറഞ്ഞു,
“സുന്ദരിയുടെ യാത്രയെകുറിച്ച്, പ്രായമുള്ള, ഗർവിഷ്ഠയായ ഒരു സ്ത്രീ എന്റെ അടുത്ത് വന്നു പറഞ്ഞു,
‘ശരി, ഫുൽമാനി, കഴിഞ്ഞ വർഷം, നിന്റെ മകളെ എന്റെ മകൻ മധുവിനു വിവാഹം ചെയ്തുതരുവാൻ നീ സമ്മതിച്ചില്ല; ഇപ്പോൾ നിനക്കു ദുരിതം വന്നിരിക്കുന്നു. നീ ഞങ്ങളുടെ കാൽക്കൽ വീണ് ആ വിവാഹം നടത്താൻ യാചിക്കണം. പക്ഷെ കഴിഞ്ഞതു കഴിഞ്ഞു. എല്ലാം ഞാൻ ക്ഷമിച്ചു. സുന്ദരിയെ കൊൽക്കത്തയിലേക്ക് അയയ്ക്കരുത്, അവളെ എന്റെ മകനു വിവാഹം ചെയ്തു കൊടുക്കുക; അങ്ങനെ നീ ചെയ്താൽ, വില്ലേജ് ഡോക്ടർക്കുള്ള നിന്റെ കടത്തിൽ കുറച്ചു നിന്റെ മരുമകൻ വീട്ടും.’

ഞാൻ പറഞ്ഞു,
‘ഇല്ല! തീർച്ചയായും, ഇത് ഒരിക്കലും നടക്കില്ല. നിങ്ങളുടെ മകനെ ചെറുപ്പം മുതൽ എനിക്ക് അറിയാം, അത് സത്യമാണ്, അവൻ എന്നെ അമ്മ എന്നു വിളിക്കുന്നു; പക്ഷേ രണ്ടോ മൂന്നോ വർഷമായി അവൻ ഇടയ്ക്കിടെ ചാരായക്കടയിൽ പോയി ചാരായം കുടിക്കുന്നതു ഞാൻ കാണുന്നു; അതിനാൽ, ഞങ്ങളുടെ നല്ല സമയത്തു പറഞ്ഞതുപോലെ, ഇപ്പോഴും ഞാൻ പറയുന്നു, എന്റെ മകളെ ഒരു മദ്യപാനിക്കു വിവാഹം ചെയ്തു കൊടുക്കില്ല. ഇങ്ങനെയൊരു വിവാഹത്തേക്കാൾ, ഒരു പരിചാരികയാകുന്നത് ആയിരം മടങ്ങ് നല്ലതാണ്.’

ഇതു കേട്ടപ്പോൾ, അവർക്കു കഠിനമായ മനഃക്ഷോഭം ഉണ്ടാകുകയും ഞങ്ങളെ കുറിച്ച് ഏറ്റവും ദുഷിച്ച കാര്യങ്ങൾ പറയാനും തുടങ്ങി. സുന്ദരി ഗർഭിണിയാണെന്നും അതുകൊണ്ടാണ് അവളെ ഞാൻ കൊൽക്കത്തയിലേക്ക് അയയ്ക്കുന്നതെന്നും അവർ അയൽക്കാരോടു പറഞ്ഞു; ഇതിലും മോശമായ കാര്യങ്ങളും പറഞ്ഞു.

അവളുടെ അച്ഛനും ഞാനും തെറ്റായ ഇത്തരം ആരോപണങ്ങൾ കേട്ടപ്പോൾ വളരെയധികം ദുഃഖിച്ചു, പക്ഷേ ദൈവത്തിന്റെ നിശ്ചയം ഞങ്ങളിൽ നിറവേറ്റപ്പെട്ടു, ‘ന്യായവിധിയിൽ, നിന്നോടു മത്സരിക്കുന്ന എല്ലാ നാവിനെയും നീ നിരാകരിക്കുക!’ സുന്ദരി ഒരു ചീത്തയായ പെൺകുട്ടിയാണെന്ന് ആരും വിശ്വസിച്ചില്ല, എല്ലാ അയൽക്കാരും ആ വൃദ്ധയെ കുറ്റപ്പെടുത്തി.”

ഞാൻ ചോദിച്ചു,
“നിങ്ങളുടെ മകളെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ ആഗ്രഹിച്ച യുവാവിന് ഒടുവിൽ എന്ത് സംഭവിച്ചു?”

ഫുൽമാനി പറഞ്ഞു,
“ഈ സ്ത്രീ, മാഡം, നമ്മൾ ഇപ്പോൾ സംസാരിച്ച ഈ വൃദ്ധയുടെ മകൻ മധു, എന്റെ മകൾ സുന്ദരിയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ ആഗ്രഹിച്ചു. ഒരു വർഷത്തിനു ശേഷം അവൻ റാണിയെ വിവാഹം കഴിച്ചു. പക്ഷേ അവൾ രണ്ടുതവണ അവനിൽ നിന്ന് ഒളിച്ചോടി. സുന്ദരി പഠിച്ച അതേ സ്കൂളിൽ തന്നെയാണു റാണി പഠിച്ചിരുന്നത്, അതിനാൽ അവർക്കിടയിൽ വലിയ അടുപ്പമുണ്ടായിരുന്നു. ഇക്കാരണത്താൽ, സുന്ദരി പോയതിനുശേഷം, റാണി ഇടയ്ക്കിടെ എന്റെ അടുത്തു വന്നു കുറച്ചു നേരം ഇരിക്കുകയും അവളുടെ എല്ലാ സങ്കടങ്ങളും എന്നോടു പറയുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എന്നാൽ ഏകദേശം മൂന്ന് മാസം മുമ്പ്, അവൾ എന്റെ വീട്ടിൽ വരുമ്പോഴെല്ലാം, അവളുടെ ഭർത്താവോ അമ്മായിയമ്മയോ അവളെ കഠിനമായി മർദിക്കാറുണ്ടെന്ന് അവൾ എന്നോടു പറഞ്ഞു. ഇതു കേട്ടപ്പോൾ ഞാൻ അവളെ ഇവിടെ വരുന്നതു വിലക്കി, കാരണം ഒരു കുടുംബത്തിൽ വഴക്കുണ്ടാക്കുന്ന ഒന്നും ചെയ്യുന്നതു ശരിയല്ല.

* ബാബു= ബഹുമാനസൂചകമായ അഭിസംബോധന.